Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt. Cum vero paulum processerunt, lusionibus vel laboriosis delectantur, ut ne verberibus quidem deterreri possint, eaque cupiditas agendi aliquid adolescit una cum aetatibus. Duo Reges: constructio interrete. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Nam bonum ex quo appellatum sit, nescio, praepositum ex eo credo, quod praeponatur aliis. Nam ante Aristippus, et ille melius. Sed est forma eius disciplinae, sicut fere ceterarum, triplex: una pars est naturae, disserendi altera, vivendi tertia. Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit; Cupit enim dÃcere nihil posse ad beatam vitam deesse sapienti. Paupertas si malum est, mendicus beatus esse nemo potest, quamvis sit sapiens. Ut Phidias potest a primo instituere signum idque perficere, potest ab alio inchoatum accipere et absolvere, huic est sapientia similis; Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Idque testamento cavebit is, qui nobis quasi oraculum ediderit nihil post mortem ad nos pertinere?
Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, pauca etiam nunc dicam ad reliquam orationem tuam. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere?
Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. Haec para/doca illi, nos admirabilia dicamus. Quare attendo te studiose et, quaecumque rebus iis, de quibus hic sermo est, nomina inponis, memoriae mando; Atque ego: Scis me, inquam, istud idem sentire, Piso, sed a te opportune facta mentio est. Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Verba tu fingas et ea dicas, quae non sentias? Ita ceterorum sententiis semotis relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio.
Nobis Heracleotes ille Dionysius flagitiose descivisse videtur a Stoicis propter oculorum dolorem. Piso, familiaris noster, et alia multa et hoc loco Stoicos irridebat: Quid enim? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Homines optimi non intellegunt totam rationem everti, si ita res se habeat. Quis, quaeso, inquit, est, qui quid sit voluptas nesciat, aut qui, quo magis id intellegat, definitionem aliquam desideret? Quid interest, nisi quod ego res notas notis verbis appello, illi nomina nova quaerunt, quibus idem dicant?
Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Qui igitur convenit ab alia voluptate dicere naturam proficisci, in alia summum bonum ponere? Praeclare, inquit, facis, cum et eorum memoriam tenes, quorum uterque tibi testamento liberos suos commendavit, et puerum diligis. Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. In motu et in statu corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet? At enim, qua in vita est aliquid mali, ea beata esse non potest. Addebat etiam se in legem Voconiam iuratum contra eam facere non audere, nisi aliter amicis videretur. Naturales divitias dixit parabiles esse, quod parvo esset natura contenta. Si in ipso corpore multa voluptati praeponenda sunt, ut vires, valitudo, velocitas, pulchritudo, quid tandem in animis censes? Modo enim fuit Carneadis, quem videre videor-est, enim nota imago -, a sedeque ipsa tanta ingenii, magnitudine orbata desiderari illam vocem puto. Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Perturbationes autem nulla naturae vi commoventur, omniaque ea sunt opiniones ac iudicia levitatis. At ego quem huic anteponam non audeo dicere;
Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? Pauca mutat vel plura sane; Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit; Nam de isto magna dissensio est. Heri, inquam, ludis commissis ex urbe profectus veni ad vesperum. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Ex quo intellegitur idem illud, solum bonum esse, quod honestum sit, idque esse beate vivere: honeste, id est cum virtute, vivere. Duo enim genera quae erant, fecit tria. Primum in nostrane potestate est, quid meminerimus? Quod si ita sit, cur opera philosophiae sit danda nescio. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Nam aliquando posse recte fieri dicunt nulla expectata nec quaesita voluptate. Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum.
Praeteritis, inquit, gaudeo. Si enim sapiens aliquis miser esse possit, ne ego istam gloriosam memorabilemque virtutem non magno aestimandam putem. In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest. Vides igitur, si amicitiam sua caritate metiare, nihil esse praestantius, sin emolumento, summas familiaritates praediorum fructuosorum mercede superari. Nam omnia, quae sumenda quaeque legenda aut optanda sunt, inesse debent in summa bonorum, ut is, qui eam adeptus sit, nihil praeterea desideret. Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Cur ad reliquos Pythagoreos, Echecratem, Timaeum, Arionem, Locros, ut, cum Socratem expressisset, adiungeret Pythagoreorum disciplinam eaque, quae Socrates repudiabat, addisceret?
Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Nec enim ignoras his istud honestum non summum modo, sed etiam, ut tu vis, solum bonum videri. Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Cuius quidem, quoniam Stoicus fuit, sententia condemnata mihi videtur esse inanitas ista verborum. Tibi hoc incredibile, quod beatissimum.
Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur; Inscite autem medicinae et gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur. Deque his rebus satis multa in nostris de re publica libris sunt dicta a Laelio. Mihi autem nihil tam perspicuum videtur, quam has sententias eorum philosophorum re inter se magis quam verbis dissidere; Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Sed non alienum est, quo facilius vis verbi intellegatur, rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere.
